De thema's waren: duurzaam toerisme en bezoekersmanagement, de wijze waarop zij de samenwerking met bewoners en ondernemers zoeken, met de boeren, en hoe zij omgaan met de grote vraagstukken op het gebied van klimaatverandering en de achteruitgang van de biodiversiteit. Al deze facetten zijn in twee dagen gepasseerd in een vol maar zeer interessant programma, waarbij er ervaringen mee naar huis worden genomen, maar waarbij ook duidelijk werd dat we met de Nederlandse parken soms ook best vooruitlopen. 

Om een eerste indruk te geven… Het Cairngorms National Park ligt in het midden van Schotland en beslaat 4528 km². Dat is ongeveer zo groot als de provincie Gelderland. In het park wonen 18.000 mensen. Het park wordt bezocht door circa 2 mln mensen per jaar. Het gebied bestaat uit hoge bergen, bossen, heidelandschappen, veengebieden, landbouwgronden en rivieren met uiterwaarden.

National Park Authority
Het eerste wat anders is dan in Nederland, is dat het Park een National Park Authority heeft die ook bevoegdheden heeft op het gebied van ruimtelijke ordening. Hier werken zo’n 120 (!) mensen, waarvan er bijvoorbeeld 30 op het gebied van toerisme werken. De Park Autoriteit heeft zelf geen grond in eigendom. Een deel van de grond is in bezit van Nature Scot, een soort Staatsbosbeheer, maar het grootste gedeelte (75%) is in handen van particuliere grondeigenaren. Interessant is dat de Park Autoriteit een ‘Board’ heeft die deels gekozen wordt door de bewoners, en die deels wordt benoemd door de regering en de inliggende gemeenten. Een aanwijzing als National Park kent een veel zwaardere procedure dan in Nederland met oa een publieksconsultatie en instemming door het parlement. Op dit moment is Schotland bezig met een procedure om nieuwe parken aan te wijzen.

Geen eigen marketing of bezoekerscentrum
Wat verder opviel, is dat het park zelf geen eigen bezoekerscentra runt en zelf niet de marketing verzorgt. Het park levert de inhoud, het verhaal en de informatie aan en laten deze door andere partijen uitdragen. De marketing wordt verzorgd door Visit Scotland. Ook leunen ze op een netwerk van rangers (veelal van de landgoedeigenaren) die allemaal het National Park Ranger vignet dragen. Een uitdaging vormde de bereikbaarheid van het park met openbaar vervoer, en de verduurzaming van het vervoer naar en in het park.

Waar de Cairngorms al veel verder in gaan dan de Nederlandse Parken, is hun focus op de klimaatopgave en natuurherstel en op de samenwerking met de bewoners en ondernemers.

Visie voor 200 jaar
Voor het eerste hebben ze een visie opgesteld,  Heritage Horizons, waar met 24 lange termijnprojecten een transformatie wordt ingezet om klimaatverandering tegen te gaan en de natuur in het hele nationale park te verbeteren. In dit kader bezochten we een grootschalig rewilding nature project in het kader van Cairngorms Connect, waarbij herstel van veengebieden en weer invoeren van waterbuffers samen met landeigenaren wordt opgepakt. Het plan kenden een visie van 200 (!) jaar.

Samenwerking
De samenwerking met “the community” en “partnerships” vormden een rode draad door het bezoek. Meer dan bij de Nederlandse Parken was de samenwerking met de bewoners geïnstitutionaliseerd door middel van Community Action Plans die gefinancierd werden uit community trusts en overheden, en die getrokken werden door bewoners. Het National Park leverde een belangrijke (financiële) bijdrage aan de totstandkoming en realisatie van deze plannen. Opvallend was dat deze plannen niet alleen gingen over de bijdragen van de bewoners aan de natuur en erfgoed, maar juist ook gingen over het op peil houden van de leefbaarheid en voorzieningen voor de bewoners van het park. Dat zag het Nationaal Park ook als een belangrijke taak voor zichzelf.

Vanuit de nationale parken en partners namen 23 deelnemers - op eigen kosten - aan dit werkbezoek deel.

Lees het volledige verslag.